Unsur bağımlılığı; şahısların beyinlerindeki ödül, hafıza ve karar sistemlerini etkileyen, kişinin ömrünü sürdürmek için gerekli olmadığı halde bağımlılık yapan hususları kullanmaya karşı denetim edilemez istek duyduğu kronik bir beyin hastalığıdır. Süreç içerisinde sinsi bir formda gelişen bu hastalık birden başlayıp birden bitmez. Tedavi uygulanmazsa da gün geçtikçe kronik olarak berbata sarfiyat.
Unsur Bağımlısı mıyım? Bunu nasıl anlayabilirim?
Öncelikle aşağıda yer alan kriterleri kendinizde gözlemleyip gözlemlemediğinizi değerlendirin.
Kullanılan hususa karşı giderek tolerans geliştirdiyseniz, yani birebir etkiyi sağlayabilmek için kullandığınız unsur ölçüsünü giderek arttırmaya başladıysanız
Unsur kullanmadığınızda bedensel yahut ruhsal mahrumluk belirtileri (zorlantı hissi, terleme, titreme, gerginlik, gevşeyememe vb.) ortaya çıkıyor, bu belirtilerden kurtulabilmek için unsur yahut yakından bağlı diğer bir husus kullanma gereksinimi duyuyorsanız
Maddeyi temin etmek, kullanmak yahut tesirlerinden kurtulmak için çok fazla vakit harcıyorsanız
Husus kullanmak için büyük bir istek duyuyor ve kullanmadığınızda kendinizi zorlanmış hissediyorsanız
Husus kullanımınız yüzünden toplumsal etkinliklerinizde azalma yaşanmaya başladıysa
Husus kullanımınız sebebiyle iş hayatınız ve kişilerarası bağlantılarınızda sorun yaşamaya, sorumluluklarınızı yerine getirememeye başladıysanız
Unsur kullanımını bırakma teşebbüsleriniz olmasına karşın başaramıyorsanız
Husus kullanımınız sebebiyle vücut ve ruh sıhhatiniz ziyan görmüş olmasına karşın kullanımınız hala devam ediyorsa
Yineleyici bir biçimde tehlikeli olabilecek durumlarda bile unsur kullanıyorsanız
Üstte yer alan kriterlerin en az ikisini 12 aylık periyot içinde kendinizde gözlemlediyseniz husus bağımlılığı riskinizin değerlendirilebilmesi için bir psikiyatri uzmanına başvurmanız uygun olacaktır.
Bağımlılık Yapan Unsurlar
Toplumda bağımlılık yapan unsurlar için çoklukla uyuşturucu terimi kullanılır. Lakin bu terimi tüm bağımlılık yapan unsurlar için kullanmak yanlıştır. Zira bağımlılık yapan unsurların tümü uyuşturucu tesire sahip değildir. Kimi hususlar uyuşukluğun tersine uyarıcı tesire sahiptir. Bu hususlara uyarıcı hususlar denir.
Şahısların bağımlılık geliştirmesine sebebiyet veren uyuşturucu ve uyarıcı hususların bir listesine değinecek olursak;
Tütün
Alkol
Kafein
Esrar
Sentetik Kannabinoidler (Bonzai vb)
Uçucu Hususlar
Opiyatlar(eroin,afyon,morfin vb)
Ecstasy
Kokain
Amfetamin ve benzerleri
LSD
Halüsinojenler
Sıklıkla karşımıza çıkan bağımlılık yapan unsurlardır.
Unsur Kullanımının Tesirleri
Unsur kullanımının tesirleri kişinin genetiğine, hayat şartlarına, kullandığı hususun cinsine, ölçüsüne ve saflık oranına nazaran şahıstan şahsa değişkenlik gösterebilir. Lakin araştırmalar ve klinik müşahedelere dayanarak unsur kullanımının genel tesirlerinden kelam etmek mümkündür.
Husus kullanımı devam ettikçe kullanıcıların;
Vücut ve ruh sıhhatlerinin bozulmaya başladığı
Gün geçtikçe kendilerini daha bitik ve depresif hissettikleri
Unsur kullanımıyla birlikte farklı psikiyatrik rahatsızlıkların görülmeye başladığı
Kullanıcıların intihar davranışına daha meyilli oldukları
Kesme, yaralama üzere kendine ziyan verme davranışlarının arttığı
Kullanıcılarda kullanmayanlara nazaran AIDS, Hepatit B ve C üzere hastalıkların görülme ihtimalinin arttığı
Daha fazla şiddet yaşantısına maruz kaldıkları
Daha fazla fizikî ve cinsel travmaya maruz kaldıkları
Beyinlerinde karar alma, öğrenme, hafıza ve davranış denetiminde rol oynayan bölgelerin hasar görmeye başladığı
Gittikçe çalışma güçlerinin düştüğü
Ailesi ve etrafıyla münasebetlerinin bozulmaya başladığı
Husus temin etmek için yahut husus tesiri altında kalarak hata sürece risklerinin arttığı bilinmektedir.
Unsur Bağımlılığında Tedavi
Unsur bağımlılığı; ‘Kişilerin beyinlerindeki ödül, hafıza ve karar sistemlerini etkileyen, kişinin ömrü sürdürmek için gerekli olmadığı halde bağımlılık yapan hususları kullanmaya karşı denetim edilemez istek duyduğu kronik bir beyin hastalığıdır.’ demiştik. Pekala bu hastalığın tedavisinin kıymetli bileşenleri nelerdir?
Husus bağımlılığının tedavisinde değerli faktörlerden bir tanesi kişinin maddeyi kendi isteğiyle bırakmak istemesi ve bu mevzuda motivasyona sahip olmasıdır. Bağımlılık sıkıntı bir hastalıktır. Bu yüzden de kişi tedavi olmayı kendisi istiyorsa (ailesi vb istediği için değil) tedaviye bir sıfır önde başlayacaktır.
Bir öteki değerli faktör ise tedavi müddetince uzman bir psikiyatristin hastayı değerlendirmesi, takip etmesi ve ilaç tedavisini düzenlemesidir. Zira kişi kullandığı maddeyi bırakmaya çalışırken birinci vakitlerde epey ağır mahrumluk belirtileri yaşayabilir. Bu da hastanın bırakma motivasyonu etkileyebileceği için hastanın tekrar kullanmasına sebebiyet verebilir. Bu sebeple bir psikiyatrist takibinin olması ve ilaç tedavisinin düzenlenmesi epey değerlidir.
Ferdî terapiler, küme terapisi ve psikoeğitim takviyesi de tedavinin bir öteki değerli bileşenlerindendir. Bağımlılık alanında uzman bir psikiyatritst yahut psikolog tarafından bağımlılık meselesinin gerisinde yatan sorunların tespit edilmesi, uygun terapi prosedürünün uygulanması da tedavide kıymetli bir yer fiyat. Terapi süreci başta sık aralıklarla, ilerleyen vakitlerde ise giderek seyrekleşecek halde uzun devirler (yıllarca, hayat boyu) sürebilir.
Husus bağımlılığı tedavisinde değinebileceğimiz bir öbür kıymetli ayrıntı ise bağımlı kişinin ailesinin hastalık hakkında gereğince bilgi sahibi olması gerektiğidir. Zira aile bağımlı hastaya nasıl davranacağını bilmiyorsa yaptığı yanlış bir atakla hastanın nüks yaşamasına sebebiyet verebilir. Bu sebeple ailenin tedavinin içine dahil edilmesi ve bağımlılık bilinçlendirme oturumlarına katılması kıymetlidir.
Sizlere bu yazımda unsur bağımlılığını, belirtilerini, bağımlılık yapan hususlar ve tesirlerini, husus bağımlılığı tedavisinin bileşenlerini aktarmaya çalıştım. Yazdıklarımdan da anlaşılacağı üzere unsur bağımlılığı sıkıntı bir hastalıktır. Birçok hasta ve aile de bu hastalığı yönetmekte hayli zorlanır. Şayet siz de bu hastalığı yönetme sürecinde zorlanıyor ve bağımlılık danışmanlığına gereksinim duyuyorsanız bize ulaşabilirsiniz.
Bağımlılıklardan uzak, özgür bir hayat dileklerimle…
